تاریخچه
سابقه فعاليت بيمه در كشور به صورت غير رسمي بيش از يك قرن است .نخستين بار در سال ۱۲۸۹ خورشيدي دو شركت بيمه خارجي به تاسيس نمايندگي در ايران اقدام كردند .اولين قانوني كه در ايران درخصوص شركت هاي بيمه به تصويب رسيد قانون مربوط به ثبت شركت ها مصوب دوم آذر ۱۳۱۰ است كه در ماده ۸ آن شركت هاي بيمه اعم از ايراني و خارجي را تابع نظام نامه اي دانست كه از طرف وزارت عدليه تنظيم مي شود .
تاسيس شركت سهامي بيمه ايران در ۱۵ آبان ۱۳۱۴ وتصويب قانون بيمه در هفتم ارديبهشت ۱۳۱۶ را بايد نقطه آغاز تحولات بازار بيمه كشور دانست . با تصويب اين قانون حدود ۱۰ شركت بيمه خارجي شعب و نمايندگي هاي خود در ايران را ثبت كردند . درسال ۱۳۲۹ نخستين شركت بيمه خصوصي ايراني به نام "بيمه شرق " تاسيس شد و پس از آن در دهه هاي بعد تعداد ديگري از شركت هاي بيمه خصوصي ايراني و يا با سرمايه گذاري مشترك ايراني و خارجي در ايران آغاز به فعاليت كردند.
نظارت و بيمه گري توامان شركت سهامي بيمه ايران در بازار بيمه موجب شد كه سياست گذاران به دنبال تفكيك تصدي از سياست گذاري و نظارت در بازار بيمه باشند و با تاسيس بيمه مركزي تحولات صنعت بيمه شتاب بيشتري گرفت .
قانون تأسيس بيمه مركزى ايران و بيمه‌گرى در ۳۰ خرداد ۱۳۵۰ در ۷۷ ماده به تصويب رسيد و نحوه فعاليت و عمليات بيمه را در مورد شركت‌هاى داخلى و خارجى ترسيم نمود . ماده (۱ ) اين قانون اعلام كرده است كه :
به‌منظور تنظيم و تعميم و هدايت امر بيمه در ايران و حمايت بيمه‌گذاران و بيمه‌شدگان و صاحبان حقوق آنها و همچنين به‌منظور اعمال نظارت بر اين فعاليت، مؤسسه‌اى به نام بيمه مركزى طبق مقررات اين قانون با اهداف زير تأسيس مى‌گردد.
تنظيم بازار بيمه كشور و هدايت آن از طريق تصويب آيين نامه ها و مقررات
توسعه و تعميم بيمه هاي بازرگاني
اعطاي مجوز تأسيس شركت ها و شبكه كارگزاري و نظارت بر فعاليت شركتهاي بيمه اي به نمايندگي از دولت در بازار
انجام امور اتكايي اجباري براي مؤسسات بيمه اي
قبولي و واگذاري بيمه هاي اتكايي با مؤسسات داخلي و خارجي
بيمه مركزي جمهوري اسلامي ايران در تلاش است تا با تكيه بر تجربه چندين ساله و دانش فني كارشناسان و مديران خود، رسالتي را كه به موجب قانون برعهده اين سازمان قرار گرفته است هرچه مطلوب‌تر به انجام رساند. اهم وظايف و اختيارات بيمه مركزي جمهوري اسلامي ايران طبق قانون مذكورعبارت است از:
- تهية آيين‌نامه‌ها و مقررات براي حسن اجراي امر بيمه
- تهيه اطلاعات لازم از عملكرد‌مؤسسات بيمه فعال در بازار بيمه ايران
- انجام بيمه‌هاي اتكايي اجباري
- قبول يا واگذاري بيمه‌هاي اتكايي به مؤسسات بيمه داخلي يا خارجي
- ارشاد، هدايت ونظارت برمؤسسات بيمه و حمايت از آنهابراي‌حفظ سلامت بازار بيمه
- تنظيم امور نمايندگي و دلالي بيمه و نظارت بر امور بيمه اتكايي .
وظایف و اختیارات
ماده ۵- بيمه مركزي ايران داراي وظايف و اختيارات زير است:
۱- تهيه آيين نامه و مقرراتي كه براي حسن اجراي امر بيمه درايران لازم باشد با توجه به مفاد اين قانون
۲- تهيه اطلاعات لازم از فعاليتهاي كليه موسسات بيمه كه در ايران كار مي كنند
۳- انجام بيمه هاي اتكايي اجباري
۴- قبول بيمه هاي اتكايي اختياري از موسسات داخلي يا خارجي
۵- واگذاري بيمه هاي اتكايي به موسسات داخلي يا خارجي در هر مورد كه مقتضي باشد
۶- اداره صندوق تامين خسارتهاي بدني و تنظيم آيين نامه آن موضوع ماده ۱۰ قانون بيمه اجباري مسئوليت مدني دارندگان وسائل نقليه موتوري زميني در مقابل شخص ثالث مصوب دي ماه ۱۳۴۷(۱)
۷- ارشاد و هدايت و نظارت بر موسسات بيمه و حمايت از آنها در جهت حفظ سلامت بازار بيمه و تنظيم بر امور بيمه اتكايي و جلوگيري از رقابت هاي مكارانه و ناسالم
تبصره :بيمه مركزي ايران ملزم به حفظ اسرار موسساتي است كه به موجب اين قانون حق نظارت بر آنها را دارا مي باشد و به هيچ وجه نبايد از اطلاعاتي كه در جهت اجراي اين قانون بدست مي آورد جز در مواردي كه قانون معين مينمايد استفاده كند.
(۱)- با توجه به تصويب قانون اصلاح قانون بيمه اجباري مسئوليت بدني دارندگان وسايل نقليه موتوري زميني در مقابل اشخاص ثالث د ر ۱۶/۴/۱۳۸۷، ماده ۱۰ اين قانون جايگزين ماده ۱۰ قانون مصوب دي ماه ۱۳۴۷ شده است .